Het jaar is net begonnen en goede voornemens worden er volop gemaakt. En voor het geval je er nog geen hebt; wat dacht je ervan om dit jaar minder te moeten? We moeten namelijk ontzettend veel. En om te achterhalen hoe het met jouw 'moeten-gehalte' is gesteld, is er een eenvoudig testje, dat het beste is af te nemen op zondagavond.
Zondagavond; je zit op de bank en kijkt naar de tv. Of misschien ben je wel verdiept in een boek. Het weekend zit er bijna op. En of je het nu wilt of niet, langzaam dwalen je gedachten af naar morgen. Dan is het weer tijd om te werken. Bij die gedachte hoort ook een gevoel. Het helpt als je dat zou kunnen benoemen of zelfs zou kunnen meten; als er een testje zou bestaan die op zondagavond registreert wat je voelt als je denkt aan morgen. Zodat je woorden kan geven aan dat gevoel en het mogelijk wordt om het bespreekbaar te maken.
Dat testje bestaat uit een simpele vraag waarmee je makkelijk kunt vaststellen hoe het met jouw (werk)geluk is gesteld. Een vraag waarbij het antwoord een indicatie is van jouw stemming op zondagavond: is dat gevoel het beste te duiden als ik moet morgen weer werken, of ik mag morgen weer werken?
Er is niets mis mee, als het af en toe voelt als moeten. Maar als je iedere zondagavond buikpijn hebt bij de gedachte dat je morgen weer moet werken, dan is er wel iets mis. Dan wordt het tijd om er iets aan te doen en dat begint met beter te begrijpen waar dat gevoel vandaan komt. Want het goede nieuws is, dat aan dat gevoel ‘gesleuteld’ kan worden, zodat werken minder voelt als ‘moeten’. Maar wat precies de actie is om ‘moeten’ te veranderen in ‘mogen’, hangt af van het type ‘moeten’ waar je mee te maken hebt. Er zijn namelijk drie soorten ‘moeten’ en bij ieder van deze drie hoort een andere weg die leidt naar ‘mogen’.
Moeten van een hogere macht
Het slechte nieuws bij deze eerste categorie van ‘moeten’ is, dat het een vorm van ‘moeten’ is waar je het minste aan kan doen. Het is een duidelijk gevalletje van ‘slikken of stikken’. Het betreft de aspecten van het werk die een gegeven zijn en niet of moeilijk door jou – of jouw werkgever – zijn te beïnvloeden. Bijvoorbeeld omdat het een aspect van jouw werkzaamheden betreft die van de wetgever moet. Denk daarbij aan de medewerkers in de zorg en het onderwijs die veel tijd kwijt zijn aan allerlei administratieve handelingen en daardoor minder tijd aan de patiënt of leerling kunnen besteden, dan ze zouden willen. Het zijn gevalletjes van ermee dealen of andere werkzaamheden zoeken. Tenzij je als medewerkers in de zorg of het onderwijs de tijd en moeite wilt nemen om te proberen de wet te veranderen. Met als mogelijke consequentie dat je daardoor nog minder aandacht kunt besteden aan patiënten en leerlingen.
Moeten van een ander
Bij de tweede categorie ‘moeten’ is het wel zinvol om te onderzoeken of je iets kan veranderen. Het betreft de categorie ‘energiesluipers’ waarbij je iets moet van anderen in jouw omgeving. Het kan zijn dat je daarbij denkt dat er niets aan valt te doen omdat je inschat dat de betreffende collega dat nu eenmaal wil en niet open lijkt te staan voor een gesprek hierover. Zeker als het jouw leidinggevende betreft, is het inderdaad best spannend om iets aanhangig te maken waar jij last van hebt. Maar als je niet probeert om het bespreekbaar te maken, zal de betreffende collega, klant of leverancier nooit weten wat jouw geluk negatief beïnvloedt en krijgt hij of zij dus niet de gelegenheid om jou te helpen om het ‘moeten-gehalte’ te verlagen.
Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen
Moeten van jezelf
De laatste categorie ‘moeten’ heeft niets met anderen of hogere machten te maken, maar alles met jezelf. Zonder dat we het vaak zelf doorhebben, zijn er veel dingen die we van onszelf moeten; we moeten een succesvolle carrière hebben, hoge cijfers op school halen, een mooi huis bezitten, er altijd goed uitzien, een interessant leven leiden, et cetera. Er hoeft overigens niks mis mee te zijn om één of meerdere van deze ambities te hebben: als ze tenminste ook echt van jezelf zijn. Vaak zijn deze ambities echter ons ‘aangepraat’ door anderen, zonder dat we het zelf door hebben gehad. Daarmee jagen we dromen na die niet eens onze eigen dromen zijn.
Zoals Loesje al eens zei: “Wees jezelf; er zijn al zoveel anderen”. Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want wat is echt van jou en wat heb je jezelf eigen gemaakt, zonder dat je door had dat het ambities of belangrijke waarden van anderen zijn?
Sta jezelf in 2024 toe om meer te mogen van jezelf. En dus minder te moeten en dat begint met het besef dat veel van wat je ervaart als ‘moeten’ voor discussie vatbaar is.
Rob Coolen
Ik ben werkzaam als toezichthouder, consultant en docent organisatiekunde & HRM. Hiervoor heb ik als directeur en bestuurder gewerkt bij commerciële en publieke organisaties.
Met Let love rule your business hoop ik een bijdrage te leveren aan het realiseren van veilige en liefdevolle werkomgevingen. Niet allen omdat ieder mens het verdient om in een dergelijke omgeving te werken, maar ook omdat dit voor iedere organisatie een voorwaarde is om succesvol te worden of succesvol te blijven.
